Balansızlık Nedir ?

Endüstriyel makinelerin verimliliği ve güvenliği açısından balansızlık en önemli teknik sorunlardan biridir. Dönen makine parçalarında meydana gelen bu durum, ciddi performans kayıplarına ve arızalara neden olabilir.

Balansızlık Tanımı

Balansızlık, dönen bir makine parçasının ağırlık merkezinin dönme ekseni ile çakışmaması durumudur. Bu durum, dönen parçanın her devri sırasında merkezkaç kuvvet oluşturarak titreşim, gürültü ve aşınmaya sebep olur.

Statik ve Dinamik Balansızlık

Statik Balansızlık: Makine duruyorken bile fark edilebilen dengesizlik türüdür. Ağırlık merkezi dönme ekseni üzerinde değildir.

Dinamik Balansızlık: Sadece makine dönerken ortaya çıkan dengesizlik türüdür. Farklı düzlemlerdeki kütlelerin eş zamanlı etkisi sonucu oluşur.

Balansızlık Nedenleri

Üretim Kaynaklı Nedenler

• Malzeme homojenliğindeki farklılıklar
• İmalat toleranslarından kaynaklanan sapma
• Montaj hatalarından kaynaklanan dengesizlik
• Kalite kontrol eksiklikleri

İşletme Kaynaklı Nedenler

Balansızlık zamanla çeşitli faktörler nedeniyle de gelişebilir:

• Aşınma ve korozyon
• Kirlenme ve tortu birikimi
• Termal deformasyonlar
• Malzeme yorulması
• Parça kaybı veya gevşeme

Balansızlığın Belirtileri

Titreşim Artışı

En belirgin balansızlık göstergesi, normalin üzerinde titreşim seviyeleridir. Bu titreşimler:

• Makine temellerine yayılır
• Çevredeki ekipmanları etkiler
• İnsan konforu için rahatsızlık yaratır

Ses ve Gürültü Değişimi

• Anormal ses çıkarma
• Frekans değişimleri
• Ritmik gürültü artışı

Performans Kayıpları

• Verimlilik düşüşü
• Enerji tüketimi artışı
• Üretim kalitesinde bozulma

Balansızlığın Endüstriyel Etkileri

Makine Ömrü Üzerindeki Etkiler

Balansızlık sorunu çözülmediğinde:

• Yatak ömrü kısalır
• Mil ve rotor hasarları oluşur
• Kaplin ve bağlantı elemanları erken yıpranır

Ekonomik Kayıplar

• Artan bakım maliyetleri
• Beklenmedik arızalar
• Üretim duruşları
• Enerji kayıpları

İş Güvenliği Riskleri

• Parça fırlaması tehlikesi
• Makine temelinde çatlaklar
• Çalışan güvenliğinde riskler

Balansızlık Ölçümü ve Tespiti

Titreşim Analizi

Modern balansızlık tespiti için titreşim analiz cihazları kullanılır:

• Accelerometer sensörler
• Spektrum analizörleri
• FFT (Fast Fourier Transform) analizi

Ölçüm Standartları

• ISO 1940-1: Rijit rotorların balans kalitesi
• ISO 21940: Balans teknolojisi genel standartları
• VDI 2056: Makine titreşimi değerlendirme kriterleri

Balansızlık Düzeltme Yöntemleri

Ağırlık Ekleme Yöntemi

En yaygın balansızlık düzeltme yöntemidir:

• Hesaplanan noktalara balans ağırlığı eklenir
• Kalıcı çözüm sağlar
• Minimal müdahale gerektirir

Malzeme Çıkarma Yöntemi

• Fazla malzemenin tornalanması
• Delme işlemleri
• Frezeleme uygulamaları

Dinamik Balans İşlemi

Çift düzlemli balansızlık durumları için:

• İki farklı düzlemde düzeltme
• Karmaşık hesaplamalar
• Uzman müdahale gerektir

Balansızlık Önleme Stratejileri

Tasarım Aşaması

• Malzeme homojenliğine dikkat
• Simetrik tasarım prensipleri
• Kaliteli malzeme seçimi

Üretim Süreci

• Hassas imalat toleransları
• Kalite kontrol prosedürleri
• İlk balans kontrolü

Bakım Programları

Düzenli balansızlık kontrolü için:

• Periyodik titreşim ölçümleri
• Önleyici bakım programları
• Erken teşhis sistemleri

Vibratech'in Balansızlık Çözümleri

Uzman Tanı Hizmetleri

• Gelişmiş titreşim analizi
• Balansızlık kök neden analizi
• Detaylı raporlama

Profesyonel Düzeltme Hizmetleri

• Yerinde balans hizmeti
• Atölye balans imkânları
• 7/24 acil müdahale

Teknoloji ve Ekipman

• Son teknoloji balans makineleri
• Portatif balans sistemleri
• ISO standartlarına uygun prosedürler

Balansızlık Değerlendirme Kriterleri

Titreşim Seviyeleri

Balansızlık değerlendirmesi için referans değerler:

• Çok iyi: 0.71 mm/s altı
• İyi: 0.71-1.8 mm/s arası
• Tatmin edici: 1.8-4.5 mm/s arası
• Kabul edilemez: 4.5 mm/s üzeri

Frekans Analizi

• 1X dönme frekansı bileşeni
• Harmonik bileşenler
• Rastgele titreşim seviyeleri

Sonuç

Balansızlık, endüstriyel makinelerin performansını doğrudan etkileyen kritik bir durumdur. Erken teşhis ve profesyonel müdahale ile hem ekonomik kayıplar önlenebilir hem de makine ömrü uzatılabilir.

Vibratech olarak, balansızlık sorunlarınıza kapsamlı çözümler sunuyoruz. Uzman ekibimiz ve gelişmiş teknolojimizle makinelerinizin optimum performansla çalışmasını sağlıyoruz.

Balansızlık sorunları için erken müdahale kritik önemdedir. Vibratech'in deneyimli teknisyenleri ve modern ekipmanları ile makinelerinizin sağlığını koruyun, üretim verimliliğinizi artırın.